Cờ Vây Mittelstand

[LOBBY.VN]

Công ty vừa nhỏ đóng vai trò là xương sống của cả nền kinh tế​

Tại Đức, người ta thường liên tưởng tới những tập đoàn lớn như BMW, Siemens hay Bayer khi nói về những doanh nghiệp thành công. Tuy nhiên, có lẽ mọi người sẽ phải xem xét lại những cái tên như Rimowa, Jungbunzlauer hay Strama-MPS

Đây là những công ty dạng nhỏ và vừa tại Đức nhưng có kết quả kinh doanh vượt trội so với những ông lớn trên thị trường

Hầu hết những công ty trên thuộc loại gia đình trị và không công khai báo cáo tài chính. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây của hiệp hội các ngân hàng Đức (GSBA) cho thấy những công ty vừa và nhỏ tại đây có mức lợi nhuận cận biên bình quân là 7,3% năm 2015, cao hơn mức 6,3% của các công lớn trên thị trường

Số liệu của GSBA cũng cho thấy 300.000 công ty được theo dõi đã tăng trưởng lợi nhuận gấp đôi trong 13 năm qua, ấn tượng hơn rất nhiều so với những thương hiệu nổi tiếng khác tại Đức

Số doanh nghiệp Đức đứng đầu ngành kinh doanh trên toàn cầu (xanh) và dân số (cam). Thủ đô Đức chỉ đứng thứ 4

Những công ty gia đình trị này, hay còn gọi là Mittelstand tại Đức, thường có độ chuyên nghiệp cao trong công việc và là xương sống của nền kinh tế Đức. Quốc gia này đứng thứ 4 trên thế giới về độ lớn của nền kinh tế nhưng lại chỉ có 28 tập đoàn lớn được xếp hạng trong Fortunes 500, thấp hơn rất nhiều so với Anh và Pháp

Tuy nhiên, nếu xem xét những công ty nhỏ và vừa dẫn đầu trong các thị trường thì Đức lại có đến 1.307 doanh nghiệp, cao gấp 9 lần tổng số Anh và Pháp cộng lại

Những Mittelstand này của Đức đóng vai trò chủ chốt trong những ngành như điện thoại di động, thức ăn cá cảnh hay những phụ kiện đắt tiền nhất cho tai nghe... Vậy điều gì khiến những công ty này trở nên thành công như vậy dù họ không mấy được thị trường toàn cầu biết đến tên tuổi ?

Nhiều chuyên gia ra cho rằng những công ty này có định hướng kinh doanh, cơ cấu tổ chức và quyền sở hữu khác nhau nhưng chính sự chuyên nghiệp trong văn hóa làm việc khiến các công ty này có được thành công thầm lặng vượt trội so với các thương hiệu nổi tiếng

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Winfried Weber cho rằng chính mô hình quản lý hiện đại, cấu trúc đơn giản, sáng tạo và có tính liên kết cao giữa các nhân viên và nhà quản lý mới làm nên thành công bất ngờ cho những Mittelstand này

1. Uy tín, chất lượng

“Chúng tôi muốn trở thành công ty tốt nhất trong lĩnh vực này”, “Chúng tôi muốn gắn bó lâu dài trong ngành này”...Đây là những câu mà mọi người thường xuyên nghe thấy khi nói chuyện với các doanh nghiệp gia đình trị cỡ nhỏ và vừa ở Đức

Rõ ràng, uy tín và chất lượng là điều làm nên thành công cho các công ty này không kém những thương hiệu lớn. Ví dụ như tại hãng sản xuất máy móc Heidelberger Druckmaschinen, khách hàng vẫn có thể đặt mua bộ phận thay thế cho một chiếc máy in có tuổi thọ 100 tuổi được sản xuất bởi công ty

Chính điều này đã gửi một cam kết vô cùng mạnh mẽ đến các khách hàng làm việc với những công ty gia đình trị ở Đức

Tỷ lệ xuất khẩu hàng hóa của các công ty vừa và nhỏ tại Đức (xanh) nhiều hơn so với các tập đoàn lớn (cam)

Mặc dù là những công ty dạng nhỏ và vừa nhưng các Mittelstand này cung cấp các công nghệ thích hợp nhất cho khách hàng của họ với kỹ thuật không kém những tập đoàn lớn. Giám đốc điều hành Joachim Kreuzburg của Sartorius, một hãng phát triển công nghệ điện thoại di động cho biết họ không hướng tới một ngành kinh doanh tiềm năng béo bở mà hướng tới cung cấp “thiết bị” cho những công ty đang hoạt động trong ngành này

“Chúng tôi không cố gắng cạnh tranh trong một ngành kinh doanh béo bở. Chúng tôi chỉ cung cấp thiết bị cho những người đang cạnh tranh cho ngành kinh doanh đó”, ông Kreuzburg nói

Hầu hết các Mittelstand đều phấn đấu để đạt được chất lượng và hiệu quả cao nhất trong lĩnh vực mà họ hoạt động và chủ yếu làm việc với những khách hàng là công ty (B2B). Lẽ tất nhiên, tỷ lệ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển của những công ty này khá cao

Theo những nghiên cứu gần đây, các công ty hàng đầu của Mittelstand có tỷ lệ bằng sáng chế bình quân trên mỗi nhân viên cao gấp 5 lần so với các tập đoàn lớn, nhưng chi phí bình quân cho mỗi bằng sáng chế của họ chỉ bằng 1/5 so với các tập đoàn

2. Lợi nhuận ngắn hạn không phải tất cả

Có một thực tế đáng ngạc nhiên là có rất ít các công ty thuộc Mittelstand được niêm yết trên thị trường chứng khoán. Thay vào đó, các gia đình quản lý những công ty này cố gắng kiểm soát công ty để chúng không rơi vào tay người ngoài

Rõ ràng, lợi nhuận trước mắt của việc bán cổ phiếu lần đầu cũng như giàu có hơn khi niêm yết trên sàn chứng khoán không phải mục tiêu cao nhất của những Mittelstand này. Thay vào đó, họ tập trung vào những giá trị dài hạn hơn

Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản của các Mittelstand luôn ổn định (%)

Hãy lấy ví dụ hãng Senheiser chuyên sản xuất thiết bị âm thanh với quan điểm giữ tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao và lợi nhuận không bị xé lẻ qua các quý. Nhiều chuyên gia cho rằng Senheiser có rủi ro cao khi tập trung hóa quyền kiếm soát cũng như có khả năng gặp khó về tài chính nếu có vấn đề xảy ra

Tuy nhiên, hãng lại cho rằng chính việc mở rộng chủ sở hữu sẽ tạo nên sự bất ổn cho công ty và chiến lược tập trung hóa quyền kiểm soát đã đem lại thành công cho Sennheiser suốt từ khi hãng mới thành lập

Trong chiều dài lịch sử của Sennheiser, hãng luôn có tăng trưởng doanh thu hàng năm và chỉ duy nhất sụt giảm 1% vào năm 2009

Thậm chí, dù nhiều công ty gia đình trị ở thế hệ thứ 4-5 phải thuê giám đốc bên ngoài nhưng họ vẫn giữ vững nguyên tắc gắn bó lâu dài với nghề cũng như những mối quan hệ bền vững với khách hàng

3. Môi trường làm việc chuyên nghiệp

Những nhà quản lý của Mittelstand thường tạo ra môi trường làm việc thoải mái cho nhân viên của họ. Các giám đốc thường xuyên đi dạo quanh nhà máy để hiểu rõ công việc của từng nhân viên. Tất cả những nhà quản lý của các công ty gia đình trị đều tận tâm thấu hiểu cho công việc của các nhân viên và cố gắng hết sức để những nhân viên này có thể phát triển

Chính mối quan hệ khăng khít này đã tạo nên một tinh thần làm việc đồng đội, hợp tác, chia sẽ cũng như văn hóa tin tưởng và có tính cam kết cao trong doanh nghiệp. Không có gì khó hiểu khi tỷ lệ nghỉ việc tại các Mittelstand chỉ chưa đến 2%, thấp hơn rất nhiều so với mức 30% của các tập đoàn lớn ở Mỹ

Thêm vào đó, tỷ lệ thất nghiệp dưới 25 tuổi tại Đức chỉ vào khoảng 7,8%, thấp hơn rất nhiều so với những nước khác như Thụy Điển (22,1%) hay Tây Ban Nha (54%)

Những doanh nghiệp càng nhỏ tại Đức thì tỷ lệ đầu tư lại cho nhân viên từ lợi nhuận lại càng cao

Rõ ràng, việc xây dựng một mối quan hệ dài hạn giữa doanh nghiệp với nhân viên đã tạo nên những kết quả thành công cho các công ty gia đình trị cũng như thúc đẩy được sự sáng tạo trong người lao động

Không chỉ riêng các nhà máy mà còn trong những mảng quản lý khác

Ví dụ như công ty Friedhelm Loh hiện đang hợp tác với Đại học Mittelhessen nhằm kết hợp lý thuyết trong chương trình dạy học với thực tế. Theo đó, sinh viên có thể áp dụng trực tiếp những gì mình học vào các công việc của công ty

Bằng việc phối hợp chặt chẽ với các trường đại học, hãng Friedhelm Loh có thể tuyển dụng tốt hơn cũng như kết nối hiệu quả hơn với nhân viên của mình. Trong năm vừa qua, Friedhelm Loh được bầu là công ty có chế độ tuyển dụng tốt nhất tại Đức năm thứ 8 liên tiếp

4. Kế hoạch đầy tham vọng

Không phải ngẫu nhiên mà nhiều hãng Mittelstand đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng hay tham gia những dự án điên rồ. Các nhà quản lý vẫn nắm chắc rằng họ có thể hoàn thành được mục tiêu, nhưng bên cạnh đó, việc đặt ra những kế hoạch lớn có thể giúp tập thể nhân viên trở nên gắn kết và hợp tác hơn

CEO Martin Herrenknecht của hãng Herrenknecht AG cho rằng việc xác lập những mục tiêu đầy tham vọng sẽ kéo toàn thể nhân viên công ty tụ lại cùng nhau và nhìn về một hướng để có thể hoàn thành kế hoạch

Hãng Herrenknecht AG hướng đến mục tiêu là công ty hàng đầu của ngành công nghiệp xây dựng đường hầm và mới đây, doanh nghiệp này đã hoàn thành tuyến đường sắt ngầm Gotthard dài nhất thế giới

Tổng số tiền đầu tư xây dựng nhà máy mới (tỷ Euro) và tỷ lệ tham gia của các Mittelstand tại Đức

Tất nhiên, những gia đình điều hành công ty như Herrenknecht không quá tập trung vào vấn đề lợi nhuận mà hướng đến một mục tiêu dài hạn hơn, còn lợi nhuận tự nhiên sẽ đến khi họ hoàn thành mục tiêu đó

Ông Herrenknecht khởi nghiệp cách đây 40 năm với duy nhất 1 kỹ sư. Trong 10 năm qua, số chuyên gia của công ty đã tăng gấp 4 lần lên 5.000 người

5. Tận dụng lợi thế truyền thống của công ty gia đình trị

Những Mittelstand tại Đức đã tận dụng vô cùng suất xắc những lợi thế của việc kinh doanh lâu dài nghề truyền thống. Nguồn lực tài chính của họ được xây dựng qua nhiều thế hệ, định hướng kinh doanh dài hạn, văn hóa làm việc thân thiện như gia đình và trên hết là sự rộng rãi trong việc điều hành công ty mà không chịu sự ảnh hưởng từ cổ đông hay những chủ sở hữu khác

Tất nhiên, kiểu kinh quản lý này của Mittelstand cũng có nguy cơ khi doanh nghiệp dễ bị tổn thương khi không có một kế hoạch chu toàn trong quá trình chuyển giao quyền lực giữa 2 thế hệ

Nguy cơ nữa là khi các thế hệ trong gia đình bắt đầu nhiều lên, sự ganh ghét, cạnh tranh tài sản cũng như những quan điểm bất đồng có thể nảy sinh và ảnh hưởng đến công việc kinh doanh

Những Mittelstand của Đức có tỷ lệ nhất trí cao trong việc quản lý, làm việc cũng như hợp tác

Tuy nhiên, những vụ tranh giành tài sản trong lịch sử các Mittelstand tại Đức đã quá nhiề và mọi người giờ đây đã học khôn. Những dịch vụ tư vấn về pháp luật và kinh doanh tại Đức đã ra đời nhằm giải quyết các tranh chấp trong gia đình liên quan đến vấn đề tài sản cũng như hướng đi của công ty gia đình trị

Ví dụ như công ty Freudenberg với 8 thế hệ và với hơn 300 gia đình thành viên vãn có thể phát triển với những định hướng rõ ràng, văn hóa làm việc được duy trì cũng với những quy định nghiêm ngặt nhằm tránh các thành viên trong gia đình đi chệch khỏi định hướng kinh doanh truyền thống

Hoàng Nam

 

[LOBBY.VN]

Cờ Vây Mittelstand

​

Kể từ khi Đức, siêu cường kinh tế của châu Âu, chịu ảnh hưởng chưa từng có bởi Covid-19 , sự chú ý đổ dồn vào các doanh nghiệp gia đình vừa và nhỏ của họ, được gọi với cái tên “mittelstand”. Các mittelstand này được coi là xương sống của nền kinh tế Đức, họ chiếm hơn một nửa GDP và sử dụng tới khoảng 60% lao động của quốc gia này

Mittelstand là các doanh nghiệp gia đình trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, thường không được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán và do đó không phải chịu áp lực ngắn hạn giống như các công ty niêm yết. Không giống như các doanh nghiệp ở Mỹ, các Mittelstand này được lưu truyền qua nhiều thế hệ

Các mittelstand tập trung cao độ vào mong muốn của khách hàng toàn cầu. Các công ty này đều có chung quan điểm: "Chúng tôi không cố gắng trở thành công ty lớn nhất. Chúng tôi muốn trở thành người giỏi nhất trong lĩnh vực của mình cam kết lâu dài với lĩnh vực này"

Cả thế giới biết rằng hàng gia dụng Đức là tốt nhất, nhưng hiếm ai nhớ được tên của thương hiệu sản xuất ốc vít, hay keo dính cho nồi cơm hay lò nướng. Bởi lẽ, các công ty mittelstand phấn đấu với một mục đích duy nhất: đi đầu về công nghệ trong lĩnh vực của họ

Nhiều người Đức tin rằng, họ vượt trội hơn so với mô hình công ty "bùng nổ hoặc phá sản" của Mỹ. Thậm chí, mô hình doanh nghiệp này – được khai sinh tại Đức trong thời kỳ hậu Thế chiến II – còn là niềm ghen tị của các đối thủ trong lĩnh vực công nghiệp, như Trung Quốc

​

Ngay cả làn sóng đại dịch Covid-19 còn không thể quật ngã họ

Theo một cuộc khảo sát của công ty tư vấn EY, phần lớn các mittelstand tiếp sức cho nền kinh tế Đức lại ở trong tình trạng tốt một cách đáng ngạc nhiên gần 2 năm sau đại dịch coronavirus

Theo EY, trong số 800 công ty mittelstand của Đức được thăm dò ý kiến, 91% cho biết tình hình kinh doanh của họ là tốt hoặc khá tốt, trong khi chỉ 9% đánh giá là tình hình kinh doanh xấu hoặc có triển vọng xấu. Tích cực nhất là các công ty trong lĩnh vực hóa chất, dược phẩm, xây dựng và máy móc, trong khi lĩnh vực ô tô có triển vọng tiêu cực nhất

Ngân hàng Commerzbank, người cho vay lớn nhất đối với các công ty mittelstand, cũng nói với Reuters rằng số lượng các công ty được đưa vào diện "chăm sóc đặc biệt" thấp hơn nhiều mức họ lo ngại và khách hàng của họ cũng chẳng vội vàng trong việc nâng hạn mức tín dụng

"Do phần lớn các doanh nghiệp này vẫn thuộc sở hữu gia đình, tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao, nên tạo ra một bước đệm tốt cho những thời điểm khó khăn", Niko Mohr, Giám đốc tại McKinsey, một chuyên gia về mittelstand, cho biết

Stihl, một doanh nghiệp gia đinh sản xuất máy cưa xích được thành lập vào năm 1926, đã quyết định không trở thành "con tin" của các ngân hàng từ vài thập kỷ trước. Họ đã tăng tỷ lệ vốn chủ sở hữu lên 70%, để đảm bảo họ có thể đưa ra các quyết định kinh doanh độc lập với bất kỳ người cho vay nào có tư duy ngắn hạn – điều mà các mittelstand cho là tối kỵ

Các mittelstand tin rằng lợi nhuận ngắn hạn không phải là tất cả. Không phải ngẫu nhiên mà chỉ có một số rất ít mittelstand được niêm yết trên sàn chứng khoán. Họ thường duy trì tối đa cổ phần kiểm soát trong tay gia đình

​

Andreas và Daniel Sennheiser, co-CEO của nhà sản xuất thiết bị âm thanh Sennheiser khẳng định: "Điều quan trọng đối với chúng tôi là giữ tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao và không lỗ. Một số người có thể nói rằng chúng tôi có ác cảm với rủi ro. Nhưng rủi ro duy nhất đáng để chấp nhận, đối với chúng tôi, là những rủi ro sẽ không gây nguy hiểm cho sự ổn định của công ty. Và chiến lược này đã hoạt động tốt cho chúng tôi trong suốt lịch sử của Sennheiser. Kể từ khi thành lập, chúng tôi đã tăng trưởng hàng năm và chỉ một lần duy nhất vào năm 2009, chúng tôi chứng kiến sự sụt giảm doanh thu, chỉ 1%"

Đối với các chủ doanh nghiệp gia đình trên toàn nước Đức, còn có một sự thôi thúc mạnh mẽ khác, giúp duy trì hoạt động kinh doanh, đặc biệt là sau nhiều thế hệ sở hữu. Tại xưởng đúc Rincker - nơi từng đúc ra hơn 30 tấn chuông nhà thờ mỗi năm - Hanns Martin Rincker đang cảm nhận được toàn bộ sức nặng của lịch sử

​

"Tôi không muốn một ngày nào đó, ở thiên đường hay địa ngục, tôi gặp tổ tiên của mình ở đó và nói với họ: 'Cháu đã đóng cửa nó (Rincker - PV)'. Đó không phải là điều tôi sẽ làm. Chúng tôi nhất định sẽ tồn tại"

​

Ngày nay, mục tiêu của Trung Quốc trong ngành công nghiệp sản xuất toàn cầu đã tiến tới việc vươn lên top 1. Tất nhiên để làm được điều đó, họ phải vượt qua Đức. Một trong số những phương thức được áp dụng, là học tập mô hình đã tạo nên xương sống của ngành công nghiệp Đức

Để làm nổi bật khoảng cách hiện có giữa Đức và Trung Quốc, gần 60% mittelstand – thường được gọi là "nhà vô địch giấu mặt" của Đức – có hoạt động sản xuất ở Trung Quốc. Số lượng nhà máy của Đức tại Trung Quốc là hơn 2.000. Ngược lại, hiện chỉ có 4 nhà máy của doanh nghiệp Trung Quốc, được thành lập ở Đức

Hermann Simon, người sáng lập Simon-Kucher & Partners, một chuyên gia định giá hàng đầu tin rằng, người Đức vẫn có lợi thế lớn về sự hiện diện, thương hiệu và chất lượng toàn cầu. "Nhưng cuộc chiến trong tương lai sẽ diễn ra trên lĩnh vực đổi mới, bao gồm cả số hóa", ông nói với DW

Trung Quốc hiện là nhà sản xuất lớn nhất thế giới, họ thu về 31,3 nghìn tỷ RMB (4 nghìn tỷ EUR) vào năm 2020. Mặc dù dẫn đầu trong các lĩnh vực như 5G, truyền thông lượng tử và đường sắt, Trung Quốc vẫn ở chưa thể đứng top 1 về sản xuất tiên tiến

Tuy nhiên, hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Đức chứa ngày càng nhiều các mặt hàng công nghiệp phức tạp như máy móc, dược phẩm và sản phẩm ô tô. Theo một nghiên cứu của Viện Kinh tế Đức (IW), tỷ trọng của các sản phẩm này trong tổng nhập khẩu của EU từ Trung Quốc đã tăng từ 50,7% năm 2000 lên 68,2% vào năm 2019

Vào tháng 6/2021, 6 bộ ngành của Trung Quốc đã cùng ban hành hướng dẫn rằng đến năm 2025, quốc gia này đặt mục tiêu phát triển 10.000 doanh nghiệp "tiểu khổng lồ (little giant)" chuyên về các lĩnh vực ngách và 1.000 doanh nghiệp top 1 trong một lĩnh vực duy nhất

"Trung Quốc đã tích lũy kinh nghiệm phong phú trong việc phát triển những gã khổng lồ, như Huawei trong quá khứ. Bây giờ chúng ta cần chuyển trọng tâm chính sách để leo lên trên trong nấc thang sản xuất vào giai đoạn Kế hoạch 5 năm lần thứ 14", Tian Yun, Phó giám đốc Hiệp hội Hoạt động Kinh tế Bắc Kinh, nói với Thời báo Hoàn cầu

Sự thay đổi chính sách chiến lược của Trung Quốc trong 5 năm tới là tập trung vào các đột phá trong các lĩnh vực và chuỗi cung ứng cụ thể, quan trọng – những lĩnh vực mà Trung Quốc có thể dễ bị tổn thương trong cuộc chiến công nghệ với Mỹ

Ông Jürgen Matthes từ Viện Kinh tế Đức, nói với Deutsche Welle: "Các nhà vô địch giấu mặt – mittelstand - có lịch sử lâu đời về chuyên môn, nhưng Trung Quốc cũng đang bắt kịp, đôi khi cũng bằng cách mua lại các mittelstand ở Đức". Trong giai đoạn 2014-2020, có 300 thương vụ mua lại của Trung Quốc đối với các công ty Đức và có khá nhiều mittelstand trong đó

​

KA Schmersal, một Mittelstand chuyên về công nghệ bảo an, đã hoạt động tại Trung Quốc từ năm 1997. Ông chủ Michael Ambros cho hay: "Nhà máy ở Trung Quốc là một bản sao của nhà máy ở Wuppertal. Đó là lý do tại sao chúng tôi không ghi Sản xuất tại Trung Quốc hay Sản xuất tại Đức, mà chỉ ghi Sản xuất bởi Schmersal"

Ông Matthes nhấn mạnh: "Các mittelstand nên lo lắng về việc các công ty Trung Quốc tiến vào thị trường nội địa của chính họ. Nhưng vấn đề không chỉ giới hạn ở thị trường Đức, bởi vì các mittelstand Đức thực sự mang tính toàn cầu. Hầu hết bọn họ tạo ra hơn 80% doanh thu từ thị trường quốc tế. Không nghi ngờ gì rằng, nếu sao chép được mô hình này, Trung Quốc sẽ trở thành đối thủ cạnh tranh khó nhằn nhất cho người Đức"

 

[LOBBY.VN]

3 triệu doanh nghiệp gia đình Đức sắp phá sản​

Ngày càng nhiều doanh nghiệp nhỏ kiểu gia đình trị, vốn là xương sống của nền kinh tế Đức, rao bán mình cho người Mỹ

​

Thâm hụt ngân sách gia tăng khiến Đức phải dỡ bỏ các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, khiến ngày càng nhiều công ty gia đình trị nổi tiếng tại đây phải rao bán mình vì bên bờ vực phá sản

Bên cạnh đó, chi phí đi vay tăng cao cùng giá năng lượng đắt đỏ càng khiến nhiều ông chủ từ bỏ truyền thống không chấp nhận nhà đầu tư bên ngoài

Văn hóa phân biệt rạch ròi giữa thời gian riêng tư và giờ đi làm, cộng với sự bảo hộ quá mức của chính phủ với người lao động đang khiến các doanh nghiệp Đức gặp vô vàn khó khăn

Bất an

Giáng sinh năm 2023, ông chủ Steffen Cyris của hãng sản xuất thịt nguội Schrutka-Peukert tại Bavaria-Đức đã khoe khoang về số đơn đặt hàng "chật cứng", loại bỏ ngoài tai những lời đồn về tương lai u ám của nền kinh tế vĩ mô, đồng thời yêu cầu nhân viên sẵn sàng tăng ca

Thế nhưng chỉ trong vài tuần, sự lạc quan đó của ông Cyris đã biến mất. Hàng loạt cửa hàng thịt và tiệm bánh đã hủy đơn hàng với lý do chính phủ dừng trợ cấp kể từ đầu tháng 1/2024. Giờ đây khi nền kinh tế Đức chìm sâu hơn vào suy thoái kinh tế thì bản thân ông Cyris mới bắt đầu lo ngại về triển vọng kinh doanh của mình

​

"Tình hình căng thẳng đến mức tôi không chắc liệu mình có nên phá vỡ truyền thống kinh doanh của gia đình không khi chấp nhận lời đề nghị từ nhà đầu tư bên ngoài, nếu như có lời đề nghị như vậy", ông Cyris cho hay

Sự bất an của ông Cyris phản ánh nỗi thất vọng ngày càng tăng của khoảng 3 triệu doanh nghiệp "gia đình trị" (Mittelstand) tại Đức, vốn là trụ cột của nền kinh tế lớn nhất Châu Âu, nhưng nay lại đang bên bờ vực phá sản

Kinh tế khó khăn, chi phí vay vốn tăng cao cùng việc bảo hộ người lao động quá mức đã khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ kiểu gia đình trị ở Đức cảm thấy công việc kinh doanh, đầu tư khó hơn. Thậm chí nhiều doanh nghiệp nhận thấy rằng không đáng để đổ thêm tiền đầu tư để gặp thêm rắc rối và đang tìm cách rút lui

Số lượng các công ty vừa và nhỏ tại Đức đang rao bán đã tăng lên trong vài năm trở lại đây. Đại dịch Covid-19 tồi cuộc khủng hoảng năng lượng đã đẩy nhiều hãng đến bờ vực thẳm

"Giờ đây những quy định mới của chính phủ và yêu cầu phải cải cách mô hình kinh doanh để tồn tại đã khiến nhiều doanh nhân Đức quyết định từ bỏ truyền thống kinh doanh của gia đình", giám đốc Jens Krane của ngân hàng Commerzbank AG cho hay

Từ bỏ

Những Mittelstand của Đức vốn nổi tiếng toàn cầu do có chuyên môn cao và trải rộng khắp thị trường này, được mệnh danh là những nhà vô địch tiềm ẩn làm nên nền kinh tế lớn nhất Châu Âu

Theo truyền thống, các chủ sở hữu công ty chỉ chuyển nhượng trong gia đình và rất hạn chế xem xét nhận đầu tư từ bên ngoài hay bán lại công việc kinh doanh trừ phi không còn lối thoát

Thế nhưng giờ đây, chuyên gia Burc Hesse của hãng luật Latham Watkins cho biết ngày càng nhiều Mittelstand cởi mở hơn với đề nghị đầu tư để trở thành công ty cổ phần tư nhân

"Ngày càng nhiều ông chủ người Đức than phiền về công việc kinh doanh đang khó khăn hơn bao giờ hết. Bởi vậy việc bán công ty sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn khi chẳng phải quan tâm đến chi phí hoạt động nữa", ông Hesse thừa nhận

Hãng tin Bloomberg cho hay điều kiện kinh doanh tại Đức đang ngày một khó khăn hơn khi tòa án hiến pháp nước này ra lệnh cho chính phủ ngừng tài trợ doanh nghiệp nhằm tránh gia tăng thâm hụt ngân sách

Trong khi chính phủ hạn chế đầu tư công và hỗ trợ doanh nghiệp thì chi phí năng lượng tăng cao, lãi vay đi lên khiến nhiều công ty Đức gặp khó khăn hơn bao giờ hết

"Giới Mittelstand của Đức đang sôi trào hết lên. Hầu như tuần nào tôi cũng nhận được cuộc gọi từ các gia đình doanh nhân đang gặp khó khăn, hỏi về việc liệu họ có nên bán công ty không? Liệu có buộc phải làm vậy? Liệu duy trì truyền thống doanh nhân Đức có còn giá trị?...", nhà sáng lập Peter May của hãng tư vấn May Consulting ngậm ngùi

Ví dụ tiêu biểu nhất là việc gia đình Viessman có trụ sở tại Frankfurt đã bán nhà máy sản xuất máy bơm nhiệt nổi tiếng của gia tộc mình cho tập đoàn Carrier Global của Mỹ. Thỏa thuận này đem về khoản tiền mặt trị giá 12 tỷ Euro, tương đương 13,1 tỷ USD

Nhà máy của gia đình Viessman​

Tuy nhiên thương vụ này đã tạo nên sự phản đối kịch liệt trong cộng đồng doanh nghiệp Đức dù gia đình Viessman đã ở vào tình cảnh bất đắc dĩ

Theo thỏa thuận, người thừa kế của gia đinh Viessman sẽ trở thành một trong những cổ đông lớn nhất của Carrier Global và gia nhập hội đồng quản trị của công ty Palm Beach Gardens. Số tiền kiếm được sẽ được gia đình Viessman đầu tư những mảng kinh doanh khác của gia tộc

Quá bảo hộ người lao động

Nhà sáng lập May cho biết tình trạng bảo hộ người lao động quá mức, vốn là tệ nạn lâu năm tại nền kinh tế này là một yếu tố nữa khiến tình hình càng trở nên phức tạp

Mặc dù văn hóa không làm việc khi hết giờ và phân công rõ ràng thời gian cá nhân với đi làm có lợi cho người lao động nhưng chúng cũng ảnh hưởng đến hiệu suất giải quyết công việc

Tệ hơn, đạo luật mới năm 2023 của Đức yêu cầu các công ty nhiều hơn 50 lao động phải thiết lập hệ thống tố giác ẩn danh tiêu tốn hàng chục nghìn Euro càng khiến chi phí nhân lực tăng cao

Trong khi đó, chính phủ lại thu hồi các quỹ cứu trợ thời đại dịch khiến nhiều ông chủ không còn muốn tiếp tục làm ăn

"Nền kinh tế Đức đang bị bóp nghẹt vì chính sách bảo hộ người lao động quá mức đang tràn ngập mọi lĩnh vực đời sống", nhà sáng lập May nhận định

Đồng quan điểm, Bộ trưởng Tài chính Christian Lindner cũng bày tỏ sự quan ngại tương tự vào tháng 2/2024 khi Đức tụt hạng trong bảng xếp hạng môi trường kinh doanh suốt 10 năm qua

Phát minh ở Đức, sản xuất tại Mỹ

Bên cạnh đó, dân số già hóa khiến nhiều gia tộc không có người kế nhiệm vì tỷ lệ sinh đẻ thấp. Nhiều người kế tục tại Đức thì lại có tư tưởng khác biệt, không còn muốn kế thừa công ty từ gia đình

Báo cáo của Ngân hàng KfW cho thấy khoảng 125.000 Mittelstand sẽ được chuyển giao cho tầng lớp kế cận từ nay đến năm 2027, nhưng gần ¾ trong số đó gặp vấn đề về việc chuyển giao cho lớp trẻ

Thế rồi khi được chuyển giao thành công thì khả năng lớp trẻ bán công ty gia đình cho người ngoài cũng khá cao

Quay trở lại với câu chuyện của Cyris, ông chủ này đang xem xét chuyển việc kinh doanh ra bên ngoài Châu Âu, ví dụ như thị trường Mỹ bằng việc hợp tác với thương hiệu The Aging Room

Hiện Cyris đang rao bán sản phẩm thịt bò khô của mình tại các bang California và Florida, đồng thời cố gắng kêu gọi thêm đầu tư dù chúng phá vỡ truyền thống kinh doanh gia đình

"Phát minh ở Đức, sản xuất tại Mỹ (Invented in Germany, Made in the US) đang trở thành tương lai của doanh nghiệp chúng tôi", ông Cyris kết luận