What's new
Vietnam - Điện Biên Phủ Kinh Tế

This is a sample guest message. Register a free account today to become a member! Once signed in, you'll be able to participate on this site by adding your own topics and posts, as well as connect with other members through your own private inbox!

Quyền lực lobby

LOBBY.VN

Administrator
Quyền lực lobby
Trong tháng 5 này, một nhân vật “sừng sỏ” trong ngành công nghiệp lobby toàn cầu sẽ đến thăm Việt Nam. Đó là TS. Bob Livingston, Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ đời thứ 106. Nhân chuyến thăm của Livingston, ĐTTC giới thiệu vài nét về ngành công nghiệp từng mang lại hơn 30 tỷ USD cho nền kinh tế Hoa Kỳ trong năm 2011

Trong sự vận động của nền kinh tế, người ta biết đến thuyết “bàn tay vô hình” của Adam Smith. Nhưng đối với các quyết sách kinh tế, giới doanh nghiệp lại biết đến sự chi phối của một “bàn tay vô hình” khác, đó chính là lobby. Chủ tịch Liên đoàn các nhà lobby Hoa Kỳ (ALL) Paul Miller từng tự hào khoe: “Không có chúng tôi, chắc không có điều luật nào ở Hoa Kỳ được thông qua”

Nghề hợp pháp

Lobby được hiểu nôm na là “vận động hành lang” nhằm tác động lên quá trình ra quyết sách về một vấn đề kinh tế, chính trị hoặc xã hội. Theo đó, lobby là một hành động góp phần làm gia tăng dân chủ, giúp tiếng nói của người dân và doanh nghiệp được giới quan chức lắng nghe kỹ càng hơn

Chính vì vậy, tại Hoa Kỳ nghề này được bảo hộ và điều chỉnh bởi Đạo luật Công khai lobby (Lobbying Disclosure Act 1995 - LDA), Bộ luật về ngân sách liên bang (Internal Revenue Code - IRC) và Đạo luật Đăng ký đại diện cho nước ngoài (Foreign Agents Registration Act - FARA)

Ở một khía cạnh nào đó, những kiểu “chạy” giấy phép, “chạy” dự án của các doanh nghiệp Việt Nam có thể xem là một phần của hoạt động lobby. Trong khi ở Việt Nam hoạt động này bị xem là bất hợp pháp, thì tại các nền kinh tế phát triển như Hoa Kỳ, Anh... lobby là một nghề được luật pháp công nhận

Vì được sự bảo hộ của luật pháp, nghề lobby tại Hoa Kỳ phát triển rất mạnh. Theo thống kê, có khoảng 13.700 lobbyist (người làm nghề lobby) và khoảng 300 công ty lobby có đăng ký kinh doanh (năm 2009)

Ước tính lương căn bản của nghề lobby khoảng 47.983USD/năm, trong đó hơn 10% kiếm nhiều hơn 100.000USD/năm

Nghề lobby tại Hoa Kỳ phát triển mạnh, do nước này là đối tác kinh tế-chính trị quan trọng hàng đầu của hầu hết các nước trên thế giới, nguồn ngân sách từ Washington cũng vô cùng “béo bở” đối với các doanh nghiệp

Tương tự, từ khi được chọn làm nơi đặt trụ sở của của Liên minh châu Âu (EU), Brussels (Bỉ) đã trở thành “miền đất hứa” của ngành công nghiệp lobby. Thống kê cho biết có khoảng 3.000 hãng lobby các loại (văn phòng giao tế nhân sự, đại diện của các doanh nghiệp, liên đoàn nghề nghiệp...) với số nhân viên khoảng 15.000 người tập trung ở Brussels. Số lobbyist ở thành phố này tương đương với số nhân viên của EU

Lợi nhuận khủng từ các công ty lobby

Cùng với sự nở rộ của hoạt động lobby tại Hoa Kỳ và EU, bất kỳ một doanh nghiệp, một nước xuất khẩu nào muốn làm ăn với 2 đối tác này đều không thể bỏ qua kênh lobby

“Làm ăn với Hoa Kỳ phải biết lobby vì đó là thế chính trị mà người Hoa Kỳ thường vận dụng tối đa để tranh thủ quyền lợi kinh tế thương mại khi giao dịch với nhau và với người nước ngoài” - Hãng tin BBC (Anh) từng nhận định. Tính đến năm 2004, tất cả các nước ASEAN (trừ Việt Nam và Lào) đều có ngân sách chi cho hoạt động lobby ở Hoa Kỳ


Đồi Capitol được xem là một trong số các “thánh địa” lobby toàn cầu

“Lobby ở Hoa Kỳ là một vấn đề mà nếu không biết lo xa tất sẽ có buồn gần” - BBC nhận xét. Microsoft có thể là một thí dụ điển hình. Trong những năm 1990, nhà khổng lồ phần mềm này từng kiên quyết “nói không” với hoạt động lobby vì quá tự tin vào sức mạnh của họ

Kết quả: Microsoft từng sính vính vì những cuộc điều tra chống độc quyền ở cả Hoa Kỳ và EU, chịu phạt hàng triệu USD. Ngược lại là hình ảnh Google phát triển nhanh như vũ bão vì đã “chi đậm” cho lobby

Việt Nam, có thể vì không tham gia hoạt động lobby nên đã bị thiệt hại nặng nề trong vụ kiện chống phá giá cá basa của các doanh nghiệp Hoa Kỳ hồi đầu những năm 2000

Một cuộc điều tra của tạp chí BusinessWeek tiến hành đối với hơn 2.000 khoản phân bổ ngân sách đặc biệt của Chính phủ Hoa Kỳ trong năm 2005 đã hé lộ phần nào những lợi ích của hoạt động lobby

Theo đó, bình quân các công ty thu về khoảng 28USD tính trên mỗi USD bỏ ra cho hoạt động lobby. Như vậy, xét về tỷ suất lợi nhuận, đầu tư cho lobby sinh lời nhanh hơn nhiều so với hoạt động kinh doanh của các công ty, vì ước tính các công ty thuộc chỉ số Standard & Poor 500 của thị trường chứng khoán Hoa Kỳ chỉ thu được 17,52USD tính trên 1USD tiền vốn bỏ ra trong năm 2006. Chi cho lobby cũng được tin là hiệu quả hơn hẳn cho các hoạt động merketing trực tiếp

Ước tính, cứ 1USD bỏ ra cho marketing trực tiếp, công ty chỉ thu về được 5USD. Đó là chưa kể có những công ty biết lobby “đúng người, đúng chỗ” hiệu quả còn cao hơn, thường là 100USD trên 1USD bỏ ra. Thí dụ trường hợp của nhà chế tạo máy bay Boeing. Năm 2005, tập đoàn này được Chính phủ Hoa Kỳ cấp tổng cộng 456 triệu USD từ 29 khoản phân bổ ngân sách đặc biệt, trong khi chỉ chi chi 8,5 triệu USD vào việc lobby

Đó là chưa kể tập đoàn này ký được tới 28 tỷ USD hợp đồng với Chính phủ Hoa Kỳ trong cùng năm. Một thí dụ khác, năm 2004 Công ty Scientific Research chi vỏn vẹn 60.000USD vào lobby, nhưng đến năm tài chính 2005 họ đã giành được các hợp đồng với tổng trị giá lên tới 20 triệu USD. Như vậy, với 1USD bỏ ra cho lobby, Scientific Research thu về tới 344USD

Chính vì lợi ích khổng lồ do hoạt động lobby mang lại, các công ty đang ngày càng chi đậm hơn cho ngành công nghiệp này. Trong giai đoạn từ năm 1998-2010, tổng số tiền 13 ngành kinh doanh chi nhiều nhất cho lobby tại Hoa Kỳ là 29.000 tỷ USD, nhưng giới chuyên môn dự báo con số này có thể tăng mạnh trong thời gian tới

Văn Cường
 
Những cuộc “đua” lobby
Hơn ai hết, những công ty hoạt động ở Hoa Kỳ và châu Âu rất am hiểu sức mạnh của lobby. Họ biết rõ lobby có thể khiến công việc kinh doanh của công ty được thuận buồm xuôi gió

Thậm chí, nếu doanh nghiệp “lỡ” dính vào một rắc rối pháp lý, lobby có thể khiến “việc lớn hóa nhỏ, việc nhỏ hóa không”. Sự thật này khiến ngành công nghiệp lobby thu về hàng chục tỷ USD mỗi năm

“Nuôi” chàng từ thuở hàn vi

Trong loạt hồ sơ “Những cuộc chiến thương hiệu dai dẳng” đăng trên ĐTTC mới đây, chúng ta biết rằng Pepsi ra đời sau Coca Cola những 13 năm. Và trong khi Coca không ngừng vươn ra toàn cầu thì Pepsi 2 lần phá sản. Nhưng đến thời điểm hiện nay có thể Pepsi và Coca không chênh lệch nhiều

Ngoài những nguyên nhân như cải tiến công thức, nắm bắt thị hiếu tiêu dùng… còn một nguyên nhân quan trọng khác cho sự thành công của Pepsi: lobby

Nhân vật quan trọng nhất trong chiến dịch lobby của Pepsi là Tổng thống Hoa Kỳ đời thứ 37 Richard Nixon. Dĩ nhiên, Pepsi tạo dựng quan hệ với Nixon từ khi ông chưa trở thành ông chủ Nhà Trắng. Nhờ mối quan hệ này, Pepsi đã “một bước lên mây” khi Nixon và Tổng bí thư Liên Xô Nikita Khrushchev cụng ly Pepsi để chụp ảnh lên báo ở hội chợ Matxcơva năm 1959

Và chữ ký đầu tiên của Nixon khi trở thành tổng thống là... chỉ thị gỡ bỏ hết máy tự động bán Coca trong dinh tổng thống, thay vào đó là Pepsi

Dĩ nhiên, Coca cũng không đứng yên để chịu “ức hiếp”. Hãng này cũng tìm đến một nhân vật “máu mặt” để lobby, đó là ông Jimmy Carter. Sau khi Carter lên làm tổng thống, ông cũng làm điều tương tự: chỉ thị gỡ bỏ hết máy bán Pepsi trong dinh tổng thống và thay bằng Coca

Cho đến nay, Coca, Pepsi và các doanh nghiệp đồ uống khác vẫn chi đậm cho hoạt động lobby. Năm 2009, ngành này chi tổng cộng 60 triệu USD cho lobby. Dĩ nhiên, Coca và Pepsi luôn dẫn đầu. Năm 2009, Coca chi khoảng 9,4 triệu USD cho hoạt động lobby, tăng vọt từ 2,5 triệu USD năm 2008. Pepsi cũng không chịu kém cạnh, tăng chi phí lobby từ 1,2 triệu USD năm 2008 lên đúng bằng 9,4 triệu USD năm 2009

10 năm giành hợp đồng

Năm 2010, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã gạt Airbus ra để ký với Boeing hợp đồng mua máy bay tiếp liệu trị giá 35 tỷ USD. Một số người cho rằng kết quả này là đương nhiên, vì Boeing là công ty Hoa Kỳ, trong khi Airbus là công ty châu Âu. Tuy nhiên, miếng ngon không rơi từ trên trời xuống

Để có được hợp đồng này, Boeing đã phải chạy đua với Airbus suốt hơn 10 năm, từ khi Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ có kế hoạch nâng cấp hệ thống máy bay tiếp liệu. “Mặt trận” chính trong cuộc chạy đua giữa 2 đại gia này không phải là công nghệ, giá cả, mà là lobby

Chỉ trong năm 2008, 2 nhà sản xuất máy bay này đã chi tổng cộng trên 100 triệu USD cho lobby, trong đó Boeing 52 triệu USD và Airbus 47 triệu USD. Boeing cũng trội hơn Airbus khi lôi kéo được Hiệp hội Nhân công và Kỹ thuật viên Hàng không Quốc tế (IMAWA) đứng về phía mình trong cuộc chiến này

Không rõ Boeing đã chi cho IMAWA bao nhiêu, chỉ biết IMAWA đã “nhả” ra 5 triệu USD để lobby cho Boeing. Trên phương diện “lobby công chúng”, mà cụ thể là các chiến dịch PR, Boeing cũng chi đậm hơn Airbus, khi bỏ 5 triệu USD cho các hoạt động PR ở thủ đô Washington, trong khi Airbus chi 1,7 triệu USD

Boeing cũng trội hơn về “gà” lobby. EADS (công ty mẹ của Airbus) thuê cựu lãnh đạo phe đa số ở Thượng viện Trent Lott và cựu Nghị sĩ John Breaux làm lobby, trong khi Boeing thuê cựu lãnh đạo phe thiểu số ở Hạ viện Dick Gephardt và phu nhân của cựu lãnh đạo phe đa số ở Thượng viện Tom Daschle, bà Linda Daschle

Dầu tràn vẫn an nhàn

Khi hàng triệu thùng dầu bắt đầu loang trên vịnh Mexico vào tháng 4-2010, các nhà làm luật đảng Dân chủ bắt đầu bàn bạc về số tiền mà công ty gây ra sự cố tràn dầu phải đóng phạt. Theo quy định của Hoa Kỳ, các công ty dầu mỏ phải đóng tiền vào Quỹ Nghĩa vụ dầu tràn (OSLTF) để giúp khắc phục những vụ tràn dầu lớn

Nhưng theo Đạo luật Ô nhiễm dầu (Oil Pollution Act of 1990), một công ty chỉ phải đóng tối đa 75 triệu USD. Tuy nhiên, chính quyền liên bang cho rằng con số đó đã lỗi thời, nên nâng lên 1 tỷ USD

Nhưng người ta nhanh chóng nhận ra rằng thiệt hại của vụ dầu tràn ở vịnh Mexico vượt xa con số đó, nên một nhóm các nghị sĩ, dẫn đầu là Robert Menendez, đã cố gắng thay đổi luật với đề xuất nâng mức trần từ 75 triệu USD lên 10 tỷ USD. Đề xuất này được phần lớn công chúng ủng hộ mạnh mẽ, nhưng vấp phải sự phản đối của đa số nghị sĩ Cộng hòa và Dân chủ ở các bang có dầu mỏ

Ở giữa sự giằng co, các nhà lobby đã ra tay. Năm 2011, BP chi 8,43 triệu USD, tăng vọt so với 1 triệu USD chi cho lobby năm 2010 để các nhà làm luật “thấy” rằng thảm họa tràn dầu không phải xuất phát từ nguyên do chủ quan của công ty. BP đã thuê một trong những công ty lobby danh giá nhất là K Street

Họ trả cho The Duberstein Group 400.000 USD để lobby các nhà điều tra vụ tràn dầu; chi 90.000 USD cho Stuntz, Davis & Staffier để giúp vận động Quốc hội điều chỉnh Đạo luật “Offshore Moratorium”; chi 320.000 USD cho The Podesta Group để vận động các nhà làm luật cho phép công ty khai thác trở lại ở vịnh Mexico...

Không chỉ giúp giảm nhẹ các hình phạt, những đồng tiền lobby còn giúp BP giành được lợi lớn trong việc đấu thầu những giếng dầu và khí đốt ở vịnh Mexico khi chính quyền Obama đấu giá mời thầu các giếng dầu/khí đốt ở đó vào tháng 12-2011

“Đầu tư cho các hoạt động lobby không có gì là sai vì nó thể hiện các doanh nghiệp và chính phủ đã gần nhau hơn. Nhưng thật nguy hiểm nếu lạm dụng việc này để che mắt khách hàng cũng như dư luận” - tờ New York Times bình luận

SGĐT
 
Top