LOBBY.VN
Administrator
Ứng dụng AI vào y tế nên chậm lại
- Ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực y tế như một làn sóng mới trong việc điều trị y khoa có hiệu quả nhưng các chuyên gia lại cho rằng nên chậm triển khai. AI trong ngành được cho là sẽ đóng vai trò lớn hơn trong việc hỗ trợ bác sĩ ra quyết định trong vòng 1-2 thập niên tới
Các bác sĩ chuyên khoa tim đang làm việc tại Bệnh viện Đại học Heidelberg
Là ngành công nghiệp phụ thuộc vào hồ sơ bệnh nhân và gặp nhiều khó khăn về mặt công nghệ, chăm sóc sức khỏe đang được xem là mục tiêu hàng đầu cho cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI). Nhiều người tin rằng công nghệ này sẽ cung cấp một loạt lợi ích cho bác sĩ lâm sàng, đẩy nhanh tốc độ chẩn đoán bệnh để xác định phương pháp điều trị tiềm năng
Câu hỏi quan trọng
DeepMind, một công ty trí tuệ nhân tạo thuộc Google, gần đây cho biết đã hợp tác với Bệnh viện mắt Moorfields (Anh) từ giữa năm 2016 để tiến hành cuộc nghiên cứu mang tính đột phá về bệnh mắt. Công nghệ học máy của DeepMind được sử dụng để quét và xác định hơn 50 bệnh về mắt với tỷ lệ chính xác đến 94%. Kết quả này chỉ ra rằng AI có thể phân tích các vấn đề về sức khỏe với độ chính xác không kém gì bác sĩ con người. Tuy nhiên, đã xuất hiện nỗi lo về niềm tin quá mức của ngành công nghệ đối với AI
Hồi tháng 6 qua, công ty Babylon Health (Anh) khoe rằng chương trình tán gẫu tự động (chatbot) AI của họ có thể chẩn đoán các tình trạng sức khỏe chính xác như một bác sĩ. Cụ thể, chatbot của công ty khi tham gia một kỳ thi thực hành được biên soạn cho bác sĩ đã trả lời đúng 82% số câu hỏi, so với tỷ lệ 72% của bác sĩ
Dù vậy, Trường bác sĩ đa khoa hoàng gia Anh (RCGP) nhanh chóng lên tiếng bác bỏ ý kiến nhận định rằng AI có thể chẩn đoán bệnh hữu hiệu không kém gì bác sĩ con người. “Không có ứng dụng hoặc thuật toán nào có thể làm những gì mà một bác sĩ đa khoa làm được. Mỗi ngày, chúng tôi chăm sóc sức khỏe cho hơn 1 triệu người dân khắp nước Anh, tính đến những yếu tố thể chất, tâm lý và xã hội có thể ảnh hưởng đến sức khỏe mỗi người. Chúng tôi xem xét các điều kiện sức khỏe khác nhau của một bệnh nhân, tiền sử bệnh gia đình, bất cứ loại thuốc nào họ có thể đang uống và nhiều yếu tố khác trước khi lập kế hoạch điều trị”, Giáo sư Helen Stokes-Lampard, Chủ tịch RCGP, cho biết. Trong khi đó, Babylon Health khẳng định họ không hề nói AI có thể làm việc tốt hơn bác sĩ con người. Thay vào đó, dịch vụ chăm sóc sức khỏe này khẳng định ủng hộ mô hình sử dụng AI để hỗ trợ hoạt động của bác sĩ con người
Vụ lùm xùm nói trên đã làm dấy lên câu hỏi quan trọng cần được ngành công nghiệp y tế xem xét và đưa ra câu trả lời trong thời gian tới: Các chuyên gia y tế nên phản ứng ra sao trước sự phát triển nhanh chóng của AI ?
“Trong vòng 1-2 thập niên tới, AI chắc chắn sẽ đóng vai trò lớn hơn trong việc hỗ trợ bác sĩ ra quyết định. Vai trò của bác sĩ sẽ phải thích nghi với việc học cách sử dụng AI để bổ sung cho đánh giá lâm sàng của họ. Đây là điều khó tránh dù sẽ mất ít nhiều thời gian”, ông Dan Vahdat, Giám đốc điều hành công ty khởi nghiệp Medopad (Anh) trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, nhận định
Medopad chuyên kết nối nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, bác sĩ và bệnh nhân để theo dõi dữ liệu sức khỏe của người bệnh và tìm hiểu xem có thể cải thiện hiệu quả chăm sóc họ ra sao. Ông Vahdat cho hay AI có thể cực kỳ hữu ích trong việc việc nâng cao hiệu quả và giảm chi phí chăm sóc tim mạch. “Nếu chúng ta thu thập dữ liệu theo thời gian thực và kết hợp chúng với dữ liệu trong quá khứ, cũng như dữ liệu từ hàng triệu bệnh nhân tương tự, một hệ thống thông minh có thể dự báo thời điểm xảy ra đau tim với độ chính xác cao
Điều này cho phép cứu vô số tính mạng và giúp giảm tải cho hệ thống y tế trên toàn cầu”, ông giải thích.
Dù thế, một số chuyên gia lo ngại bản chất bùng nổ của ngành công nghiệp AI còn non trẻ này có thể ảnh hưởng đến an nguy của bệnh nhân. Vào tháng 7, một bài viết trên trang tin tức y tế trực tuyến Stat dẫn tài liệu nội bộ của hãng IBM cho biết siêu máy tính Watson của tập đoàn này đưa ra nhiều lời khuyến nghị điều trị ung thư “không an toàn và thiếu chính xác”. Theo Stat, chương trình chỉ mới được đào tạo để đối phó với một số lượng nhỏ trường hợp và kịch bản giả định thay vì dữ liệu bệnh nhân thật sự. IBM sau đó cho biết công ty không ngừng cải thiện hoạt động của bộ phận Watson Health dựa trên sự phản hồi của khách hàng, bằng chứng khoa học và lựa chọn điều trị ung thư mới
Theo bà Stokes-Lampard, các nhà quản lý nên theo kịp những tiến bộ nhanh chóng trong công nghệ để tránh gây hại cho bệnh nhân, nhất là đối với công nghệ có liên quan đến AI. Ngoài ra, bà còn thúc giục các công ty công nghệ cần nhận thức rõ về trách nhiệm bảo vệ bệnh nhân. Vấn đề là nhiều hãng công nghệ – cả lớn lẫn nhỏ – hầu như không thích những quy định mới vì cho rằng điều này sẽ làm hạn chế sự đổi mới, sáng tạo
Phiên bản in 3D của tim người ở Bệnh viện Đại học Heidelberg
Cách mạng hóa y học ?
Một mối bận tâm khác là dữ liệu. Một ứng dụng y tế tích hợp AI cần nhiều dữ liệu bệnh nhân để tối ưu hóa việc phân tích tình trạng sức khỏe của họ. Đó là lý do các công ty như Medopad hoặc DeepMind tìm cách bắt tay với bệnh viện để được tiếp cận cơ sở dữ liệu của bệnh nhân. Sự hợp tác này dĩ nhiên làm dấy lên nỗi lo dữ liệu sức khỏe của bệnh nhân rơi vào tay kẻ xấu thông qua một cuộc tấn công mạng. Nỗi lo trên có thể càng tăng bởi chăm sóc sức khỏe đang là chiến trường quan trọng đối với một số công ty công nghệ hàng đầu tại Mỹ. Cả Google, Amazon, Microsoft, IBM và Salesforce đều đang phát triển công nghệ đám mây và AI nhằm cải thiện hệ thống y tế
Chưa hết, các nhà sản xuất thiết bị y tế cũng đang tích cực sử dụng AI để giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác hơn giữa lúc y học bước vào thời đại cá nhân hóa. Chẳng hạn như công ty Siemens Healthineers (Đức) đã chế tạo phiên bản trái tim số có các đặc tính y như tim thật của bệnh nhân, cho phép bác sĩ chạy những phần mềm mô phỏng trước để biết được liệu máy trợ tim có hoạt động hữu hiệu hay không trước khi phẫu thuật cấy thiết bị này vào người bệnh. Những phát minh như thế hứa hẹn giúp tiết kiệm chi phí bằng cách đưa ra sự dự báo về kết quả hậu phẫu và nhờ đó giúp tránh những cuộc phẫu thuật không cần thiết
Các chuyên gia tin rằng sự thành công của AI trong công nghệ y tế sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng tiếp cận dữ liệu đáng tin cậy, không chỉ để tạo ra các mô hình chẩn đoán mà còn dự đoán xem liệu một phương pháp điều trị cho một bệnh nhân nào đó có hiệu quả hay không trong tương lai. Ông Benjamin Meder, bác sĩ tim mạch tại Bệnh viện Đại học Heidelberg (Đức) và là người đang thử nghiệm phần mềm tim số của Siemens Healthineers, cho biết: “Chúng ta sẽ có thể dự đoán trước vài tuần hoặc vài tháng thời điểm bệnh nhân sẽ bị bệnh, cách một bệnh nhân phản ứng với một liệu pháp cụ thể nào đó. Với những tiến bộ này, bệnh nhân sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Điều này có thể cách mạng hóa y học”
Công ty Babylon Health (Anh) khoe rằng chương trình tán gẫu tự động (chatbot) AI của họ có thể chẩn đoán các tình trạng sức khỏe chính xác như một bác sĩ
Tăng trưởng mạnh
Theo kết quả dự báo của công ty nghiên cứu thị trường Frost & Sullivan (Mỹ), sự bùng nổ của dữ liệu, chi phí điện toán ngày càng giảm và thuật toán có khả năng xử lý các số liệu phức tạp hơn sẽ giúp doanh thu từ các công cụ AI tăng lên 6,7 tỉ đô la vào năm 2021, so với mức 811 triệu đô la năm 2015
Tương tự, quy mô của thị trường phần mềm phân tích hình ảnh y tế toàn cầu cũng được dự kiến sẽ tăng từ 2,4 tỉ đô la năm 2016 lên 4,3 tỉ đô la năm 2025, theo dữ liệu của công ty nghiên cứu thị trường Statista (Đức)
Để đi đến cái đích này, Siemens Healthineers đã xây dựng một cơ sở dữ liệu khổng lồ với hơn 250 triệu hình ảnh, bản báo cáo và dữ liệu được sử dụng để “huấn luyện” các thuật toán mới của công ty. Trong ví dụ về quả tim số nói trên, hệ thống AI được huấn luyện để “thêu dệt” dữ liệu về các đặc tính và cấu trúc của trái tim thành một hình ảnh 3D. Ông Tommaso Mansi, Giám đốc nghiên cứu & phát triển của Siemens Healthineers và là tác giả phần mềm nói trên, cho biết một trong những thách thức lớn là làm sao che giấu sự phức tạp và tạo ra một giao diện dễ sử dụng. Để thử nghiệm công nghệ này, nhóm nghiên cứu của Meder đã tạo ra 100 quả tim “song sinh” của 100 bệnh nhân đang được điều trị bệnh tim trong cuộc thử nghiệm kéo dài sáu năm. Máy tính đưa ra các dự đoán dựa trên quả tim kỹ thuật số và chúng sau đó được đối chiếu với kết quả thực tế
Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ hoàn thành việc đánh giá các bản dự đoán vào cuối năm 2018 này. Nếu kết quả khả quan, hệ thống sẽ được sử dụng trong một cuộc thử nghiệm lớn hơn tại nhiều trung tâm y tế. Đây sẽ là bước kế tiếp trong nỗ lực nhận được sự phê chuẩn của cơ quan quản lý để hệ thống được sử dụng cho mục đích thương mại. Siemens Healthineers hiện chưa cho biết khi nào công nghệ này có mặt tại các bệnh viện hoặc cách thức thương mại hóa những nội tạng kỹ thuật số đang phát triển – ngoài tim còn có phổi và gan
Trong khi đó, công ty Philips (Hà Lan), một đối thủ của Siemens Healthineers, đang bán mô hình tim người được tích hợp AI, có khả năng biến hình ảnh siêu âm 2D thành dữ liệu, giúp bác sĩ chẩn đoán các vấn đề hoặc tự động phân tích ảnh chụp y tế để giúp bác sĩ phẫu thuật lên kế hoạch mổ. Cũng như Siemens Healthineer, công ty này muốn sử dụng thêm ảnh chụp y tế, điện tâm đồ và hồ sơ y tế để tạo ra một mô hình phức tạp hơn, có thể dự đoán một trái tim sẽ phản ứng ra sao với liệu pháp điều trị trong thực tế. Loại phần mềm như vậy vẫn còn trong giai đoạn phát triển ban đầu và các công ty còn nhiều việc phải làm để thuyết phục được cả nhà quản lý và bác sĩ tin tưởng vào chẩn đoán do máy móc đưa ra
CNBC, Reuters